IZEGEM - Eperon d'Or

Izegem
Een schoenfabriek in art-decostijl kreeg een passende herbestemming als borstel- en schoenenmuseum. Ook het Huis van de Economie en het bezoekerscentrum van de stad kregen een plaats in het gebouw.

Eperon d’Or is een voormalige schoenfabriek in Izegem. In zijn tijd was het een van de belangrijkste schoenfabrieken in de regio. Het art-decogebouw werd in 1930 opgetrokken naar een ontwerp van de Izegemse architect Charles Laloo. Tot de jaren 1940 produceerden ongeveer tweehonderd arbeiders er handgemaakte schoenen. Nadien volgde een langzame mechanisatie. In 1946 werd het fabrieksgebouw uitgebreid met een betonconstructie aan de achterzijde. In 1968 liep het laatste paar schoenen van de band.  

Sinds 1999 is het hoofdgebouw een beschermd monument. De toestand ervan was toen al verloederd. In 2005 kocht de stad Izegem de schoenfabriek aan, op vraag van buurtbewoners. Vijf jaar later werd ook de niet-beschermde achterbouw aangekocht. De stad zocht samen met de Vlaamse bouwmeester naar een ontwerpteam dat een kwalitatief hoogstaande metamorfose kon realiseren. Een jury van deskundigen selecteerde op basis van alle ingezonden schetsontwerpen het team van TV 4 CV voor de job.

Het ontwerpteam zag de erfgoedwaarden van Eperon d'Or niet als een te nemen hindernis, maar wel als een meerwaarde voor de site. De gaaf bewaarde gevels, het betonnen schrijnwerk met bijzondere beglazing, en de kleurrijke kantoorruimtes op de eerste verdieping zijn volledig bewaard, en vormen nu als het ware een onderdeel van de collectie van het museum. Erfgoedwaarden die de tand des tijds minder goed doorstaan hadden, konden gereconstrueerd worden dankzij een uitgebreide bouwhistorische studie en onderzoek in situ.

Maar een museum heeft ook meer functionele ruimtes nodig, zoals een auditorium, een lift of een grote tentoonstellingsruimte. In een gebouw met erfgoedwaarde is dat niet altijd eenvoudig. Het vereiste nieuwe, verfijnde ingrepen met een eigentijdse vormgeving. De achtergevel en de grote, onafgewerkte ruimte op de tweede verdieping waren hiervoor de geschikte locatie. Deze toevoegingen brengen het erfgoed op geen enkel moment in het gedrang, en voegen zelfs een nieuwe, hedendaagse laag toe aan het monument.

Op het platte dak van het kantoorgebouw zagen de architecten de mogelijkheid om een extra verdieping toe te voegen. Deze nieuwbouw, die heel toepasselijk doet denken aan een schoendoos, is met respect en gevoeligheid ingeplant en vormgegeven. De nieuwe ruimte biedt een riant uitzicht op de omgeving. De achteraan gelegen, niet-beschermde fabrieksvleugel kreeg dezelfde gevoelige behandeling als het art-decomonument aan de straatkant. De stalen structuur en de mooi gedetailleerde oostvleugel werden nauwgezet gerestaureerd met oog voor het behoud van de erfgoedwaarden.

In 2018 was Eperon d'Or winnaar van de Onroerenderfgoedprijs en de Publieksprijs.

Project
Herbestemming van een fabriek
Oorspronkelijke functie
Schoenfabriek Eperon d'Or
Nieuwe functie
museum
Bescherming
als monument sinds 1999
Oplevering
2017
Premie
deels bekostigd met een erfgoedpremie: € 642.745,00 voor de hoofdwerken, 40.829,80 voor bijkomende werken
Ontwerper
Geert Pauwels, Joke Vermeulen, Francis Catteeuw en Sabine Okkerse