MECHELEN - Het Predikheren

Mechelen
Ooit klooster en militaire kazerne, vandaag publieke trekpleister in de stad.

Aan de rand van het Mechelse stadscentrum staat het Predikherenklooster. Het is een barok klooster met kerk, gebouwd tussen 1650 en 1735, met een bewogen geschiedenis. De Mechelse predikheren werden in 1796 verdreven uit hun klooster door de Franse bezetter. Het door de overheid in beslag genomen complex kreeg vervolgens uiteenlopende militaire bestemmingen, zoals een kazerne, een wapendepot en een militair hospitaal. Na 1975 stond het meer dan veertig jaar leeg. 

Het stadsbestuur wilde die leegstand aanpakken, en in 2010 besliste men om de bibliotheek naar daar te verhuizen. Voor het monument was dit een uitstekende keuze. De functie als bibliotheek past immers perfect binnen het bestaande gebouw. Zeker omdat de 17de-eeuwse kloosterbibliotheek ooit het kloppende hart was van het klooster.

In 2011-2012 organiseerde de stad in samenwerking met het team Vlaams Bouwmeester een internationale ontwerpprijsvraag. Die werd gewonnen door een Nederlands-Belgisch team van gespecialiseerde ontwerpers en ingenieurs. Zij hadden als eerste taak het gebouw doorgronden. Daarvoor werd een uitgebreid historisch en materiaaltechnisch vooronderzoek gevoerd. 
De ontwerpers werkten een gedurfd restauratieconcept uit, dat zoveel mogelijk sporen van de lange geschiedenis van het gebouw zichtbaar laat. Ze zagen af van een eerder klassieke reconstructie van een vroegere toestand. In de plaats koos men ervoor om latere verbouwingen, toevoegingen en de sporen van verval zowel buiten als binnen zichtbaar te laten. 

Die keuze heeft gevolgen voor de restauratie. Het behoud van de historische onvolkomenheden van de buitengevels en van het interieur, verhinderde de plaatsing van een traditionele muurisolatie. Men koos daarom voor vloerverwarming en een houten lambrisering, om de ruimten toch comfortabel te maken voor de bibliotheekbezoekers. Sommige bouwkundige ingrepen waren echter noodzakelijk in functie van de herbestemming. Nieuwe trappenhuizen en een liftschacht werden met grote zorg ingepast in de bestaande structuur.

Op de zolderverdieping gebeurden grote stabiliteitsingrepen, die echter onzichtbaar zijn gebleven achter de historische dakkap. De vloer is er versterkt, en omwille van de brandveiligheid werd een stalen kapconstructie toegevoegd. Na de restauratie blijft enkel de imposante, eikenhouten constructie zichtbaar. Met een goede dakisolatie en nieuwe dakkapellen kan er een aangenaam binnenklimaat met voldoende daglicht en een goede akoestiek bereikt worden. Door de hoge isolatiewaarde van de zolder en de nieuwe, goed geïsoleerde ramen is het gebouw energiezuinig, en dat zonder bouwfysisch risicovolle interieurisolatie. 

In het najaar van 2019 opende de bibliotheek haar deuren voor de bezoekers. In 2020 was het Predikheren winnaar van de Onroerenderfgoedprijs. 

Project
Herbestemming van een klooster
Oorspronkelijke functie
Dominicanenklooster
Nieuwe functie
stadsbibliotheek
Bescherming
als monument sinds 1980
Oplevering
2019
Premie
deels bekostigd met een meerjarenovereenkomst van in totaal 11.166.980,30 euro
Ontwerper
Korteknie Stuhlmacher architecten, Rotterdam in samenwerking met Callebaut Architecten, Drongen en Bureau Bouwtechniek, Antwerpen