Op een zonnige namiddag in maart 2013 werd het rustige Westkapelle, in de polders bij Knokke-Heist, opgeschrikt door een allesverwoestende brand in de Sint-Niklaaskerk. Deze gotische kerk kent een rijke geschiedenis, met verschillende bouwfasen tot in het begin van de 20ste eeuw. Na die fatale dag stonden van het gebouw enkel de muren nog overeind. De torenspits was ingestort, de glasramen gesprongen, het interieur verkoold. Het gemeentebestuur en de erfgoedconsulenten stonden voor een zware beslissing. Wat te doen met deze ruïne in een tijd waarin kerkgebouwen steeds minder nut hebben, en heropbouw misschien niet meer aan de orde is? 

Voor de gemeente was het echter belangrijk dat er in het dorp een plek zou zijn waar de inwoners kunnen samenkomen en het gemeenschapsgevoel kan versterkt worden. Onroerend Erfgoed vroeg de reconstructie van het oudste gedeelte van het beschermde monument, terwijl het bisdom akkoord ging met een inkrimping van de sacrale functie. De winnaar van de architectuurwedstrijd koos er bijgevolg voor om de kerk weder op te bouwen in een moderne stijl, binnen de historische footprint. Qua gebruik is ze opgesplitst in een sacraal en een seculier gedeelte. Het sacrale gedeelte is ondergebracht in het oudste stuk van de kerk, waar de gehavende restanten van de drie altaren zich bevinden. De zware brandschade, waar het vuur letterlijk aan de baksteenzuilen knabbelde, blijft zichtbaar voor de kerkgangers. 

In het westelijke, meer recente deel van de Sint-Niklaaskerk, kregen de ontwerpers wat meer vrijheid. Dit stuk werd ingericht als gemeenschapsruimte, met een bar en een inklapbare tribune onder een modern dakgebinte. De oorspronkelijke raamopeningen zijn doorgetrokken tot op de grond voor extra lichtinval, en om interactie mogelijk te maken met het kerkplein, dat in een latere fase zal worden heraangelegd. In een nieuw toegevoegd, hedendaags volume binnenin het schip, bevinden zich twee vergaderruimtes. De twee kerkhelften worden van elkaar gescheiden door strak zwart schrijnwerk met koperkleurige accenten. Die duidelijke visuele opsplitsing kwam er op vraag van het bisdom, dat de kerkelijke liturgie in een besloten ruimte wil laten doorgaan. 

De nieuwe toren heeft, net als zijn middeleeuwse voorganger, een beeldbepalend karakter in de dorpskern. De spits van zwart staal is ’s nachts van binnenuit verlicht en is opnieuw een baken voor de omgeving. De eigentijdse glasramen zijn geïnspireerd op graanhalmen en verwijzen naar de landelijke omgeving. Dankzij deze hedendaagse invulling is de Sint-Niklaaskerk opnieuw een trefpunt in de dorpskern van Westkapelle, voor geloof, cultuur en openbaar leven. 

In 2020 was de Sint-Niklaaskerk laureaat van de Onroerenderfgoedprijs.